محبت کردن و کمک به دیگران همواره راه خوبی است برای اینکه روحیه خود را تقویت کرده و حال بهتری را تجربه کنیم. با این حال اینکه محبت و مهربانی به دیگران چگونه بر روحیه ما تاثیر می‌گذارند و چه روندی در مغز رخ می‌دهد، همواره مبهم بوده است. طبق مطالعات جدیدی که اخیرا برای اولین بار روی مغز انجام شده و در مجله علمی Neurolmage منتشر شده است، مهربانی تاثیرات مستقیمی روی مغز انسان دارد و این تاثیرات از آنچه تا امروز می‌پنداشتیم، پیچیده‌تر است. محققان این مطالعات دریافته‌اند که به طور کلی دو نوع مهربانی وجود دارد که از یکدیگر متمایز هستند و در مغز انسان به گونه‌های متفاوتی اثر می‌گذارند. هر کدام از این گونه‌های متفاوت مهربانی، دلایل جالبی را برای احساس خوبی که ما از مهربانی و خوش‌برخوردی با دیگران تجربه می‌کنیم ارائه می‌دهند.
انواع مهربانی
محققان مطالعات خود را روی ۳۶ تحقیق متفاوت انجام شده روی مغز انجام داده‌اند که طی این تحقیقات مغز ۱۱۵۰ نفر اسکن شده است. این افراد با انجام اقدامات مختلفی به دیگران محبت کرده‌اند و «مراکز مهربانی» مغز آنان فعال شده است. محققان بعد از بررسی این تحقیقات نتایج را به دو دسته تقسیم کرده‌اند. دسته اول نتیجه افرادی که به دیگران به صورت استراتژیک محبت کرده‌اند. به این صورت که شما اقدامی محبت‌آمیز و بخشنده در قبال دیگران انجام می‌دهید و انتظار دارید که آن‌ها نیز در قبال شما همین رفتار را داشته باشند؛ مثلا اگر برای من هدیه‌ای بخری من هم برای تو هدیه خواهم خرید. دسته دوم محبتی که به آن محبت نوع‌دوستانه یا ایثارگرانه گفته می‌شود. این نوع محبت را بدون توقع خاصی به دیگران می‌بخشیم و فقط به احساس خوبی که بعد از آن خواهیم داشت می‌اندیشیم.
بررسی نتایج تحقیقات نشان می‌دهند که این «احساس خوب» واقعا وجود دارد. همانطور که پیش‌تر گفته شد محبت استراتژیک و محبت ایثارگرانه تاثیرات متفاوتی روی مغز دارند و روی بخش‌های متفاوتی از مغز ما اثر می‌گذارند. هنگامی که برای محبت کردن و بخشایندگی نسبت به دیگران استراتژیک عمل می‌کنید و برنامه‌ریزی می‌کنید، بخش‌هایی از مغز (ناحیه استریاتال یا striatal regions) که مربوط به واکنش‌های ما نسبت به پاداش گرفتن هستند فعال می‌شوند. درواقع شما به این خاطر احساس خوبی خواهید داشت که دارید کار مثبت و مفیدی انجام می‌دهید و برای این کار پاداش می‌گیرید. هنگامی که بدون چشم داشت به دیگران محبت می‌کنید نیز مغز شما به گونه‌ای عمل می‌کند که گویی پاداش گرفته‌اید اما این پاداش با پاداش دسته اول متفاوت است.
همچنین بخوانید: چگونه با خودمان مهربان باشیم؟
تاثیر ایثار و محبت بدون توقع بر مغز انسان
نوع‌دوستی و ایثار، به گفته دانشمندان، یک طیف کلی از مغز را فعال می‌کند. علاوه بر ناحیه استریاتال، قشر سینگولیت قدامی (subgenual anterior cingulate cortex) نیز فعال می‌شود که در شکل گرفتن خلق و خوی ما و داشتن احساس شادی تاثیرگذار است. بخش دیگری از مغز که طی انجام اقدامات ایثارگرایانه فعال می‌شود، قشر پیشانی میانی (ventromedial prefrontal cortex) است که روی قدرت تصمیم‌گیری ما تاثیر می‌گذارد و یکی از مهمترین بخش‌های مغز برای گرفتن تصمیمات همدلانه است که باعث شکل‌گیری ارتباط صمیمانه ما با دیگران می‌شود. هنگامی که از یک بچه گربه مراقبت می‌کنید یا به خیریه محله‌تان کمک می‌کنید، قشر پیشانی میانی شما در حال فعالیت است.
ترکیب فعالیت‌های مختلف مغز و اثرات آن‌ها بر خلق و خوی ما هنگام انجام اقدامات بشردوستانه و ایثار بسیار قدرتمند است و احساس شادی و خوشبختی عمیقی در ما پدید می‌آورد که با احساساتی که هنگام محبت استراتژیک تجربه می‌کنیم بسیار متفاوت است.
البته در نهایت محققان اعلام کردند که این دو نوع متفاوت از مهربانی در مغز با یکدیگر همپوشانی دارند و گاه ممکن است در تشخیص انگیزه‌های خودمان یا دیگران برای محبت کردن دچار اشتباه شویم. به طور مثال تصور کنید بعد از اینکه در یک روز طولانی و سخت به دوستتان در اسباب‌کشی کمک کرده‌اید، او هزینه این کار را به شما پرداخت کند. احتمالا احساس خوبی نخواهید داشت و دلتان نمی‌خواهد دیگر به او کمک کنید. در حالی که در همین شرایط، آغوش مهربان و قدردانی گرم دوستتان بابت کمکی که به او کرده‌اید احتمالا احساس بسیار خوبی در شما پدید می‌آورد و باعث شادی شما می‌شود.
احساس شادی بعد از مهربانی کردن به دیگران احساس خارق‌العاده‌ای است که برای بیشتر انسان‌ها بسیار خوشایند است. البته بهتر است با خودمان صادق باشیم. گاه برای محبت کردن به دیگران توقع داریم که همین رفتار را از آن‌ها دریافت کنیم. اگر برای مهربانی کردن به دیگران انگیزه‌ای خاص و توقع دریافت چیزی در ازای آن دارید، در حالیکه می‌گویید این محبت بدون توقع و چشم‌داشت است، مغز شما متوجه این خواهد شد که با خودتان روراست نیستید و به جای شادی و احساس خوبی که انتظارش را دارید احساس کاملا متضادی به شما دست خواهد داد.
مترجم: نغمه صیامی
